Ιστορική Αναδρομή

10ος αιώνας

Ιδρύεται ως φρούριο – στρατόπεδο φύλαξης (servitia) κατά τη ρωμαϊκή εποχή.

Ίδρυση της Επισκοπής Σερβίων, υπό την Μητρόπολη Θεσσαλονίκης.

Σε αστρολογικό αρχείο της Κωνσταντινούπολης αναγράφεται “εκ του μέγιστου κάστρου των Σερβίων”.

986

Κατάληψη, μετά από ένα χρόνο πολιορκίας, από τους Βούλγαρους του Τσάρου Σαμουήλ με συνδυασμό τεχνάσματος και ίσως λιποψυχία.

1001

Ανακατάληψη από τους Βυζαντινούς με τον μεγάλο στρατηγό Ιωάννη Ξιφία.

1066

Μεγάλη εξέγερση εναντίον της βαριάς φορολογίας εξελίσσεται από τα Τρίκαλα και την Λάρισα και φτάνει ως τα Σέρβια. Λύνεται μετά από διαπραγματεύσεις προ των τειχών των Σερβίων.

1081

Οι Νορμανδοί διέρχονται από το Κάστρο των Σερβίων, δίχως να αναφέρεται απόπειρα κατάληψης.

1082 – 1118

Όταν αυτοκράτορας ήταν ο Αλέξιος Α’ Κομνηνός ιδρύεται το Θέμα Σερβίων κατ’ αποκοπή από το Θέμα Θεσσαλονίκης. Εκτείνονται από την Έδεσσα ως την Καλαμπάκα.

1195

Εγκαθίσταται στα Σέρβια η οικογένεια Πετραλείφα υπό τον σεβαστοκράτορα Ιωάννη Πετραλείφα, Διοικητή Μακεδονίας και Θεσσαλίας.

1204

Κατάληψη των Σερβίων από τους Φράγκους της Δ’ Σταυροφορίας και υπαγωγή τους στο Βασίλειο της Θεσσαλονίκης υπό τον Βονιφάτιο Μομφερατικό (Λομβαρδός). Στο επίσημο έγγραφο Partitio Romaniae το Θέμα Σερβίων αναφέρεται ως Servion Provincia δηλαδή Επαρχία Σερβίων.

1219

Ανακατάληψη των Σερβίων από το Δεσποτάτο της Ηπείρου με τον δεύτερο ηγέτη του Θεόδωρου Δούκα – Άγγελο Κομνηνό, γαμπρό του Ιωάννη Πετραλείφα.

1223

Διένεξη του Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης με την Αρχιεπισκοπή Αχριδών (Οχρίδας) για την Επισκοπή Σερβίων.

1230 – 1233

Η Θεοδώρα Πετραλείφα, κόρη του Ιωάννη, παντρευτηκε τον τρίτο ηγέτη του Δεσποτάτου της Ηπείρου Μιχαήλ Β’ Δούκα-Άγγελο-Κομνηνό στον επισκοπικό ναό των Σερβίων (σήμερα Βασιλική). Είναι η μετέπειτα “Αγία Θεοδώρα, Βασίλισσα Άρτης, η εκ Σερβίων”.

1256

Μετά από εκβιασμό τα Σέρβια περιέρχονται στη βυζαντινή αυτοκρατορία της Νίκαιας.

1259

Ο πρίγκιπας της Αχαϊας Γουλιέλμος Β’ Βιλεαρδουίνος βρίσκεται στα Σέρβια μαζί με τον Μιχαήλ Β’ πριν την κρίσιμη μάχη της Πελαγονίας.

1335

Ο γνωστός της ησυχαστικής τάσης Ιάκωβος, Επίσκοπος Σερβίων, φιλοξένησε στα Σέρβια τον Αθανάσιο (τον μετέπειτα Μετεωρίτη) και τον υπέδειξε να πάει να μονάσει στους Σταγούς (Καλαμπάκα) στους “υψηλούς λίθους”. Πήγε και ίδρυσε το πρώτο Μοναστήρι το Μεγάλο Μετέωρο.

1348

Τα Σέρβια καταλαμβάνονται από τους Σέρβους υπό τον Στρατηγό και καίσαρα Θεσσαλίας Γκρέγκορ Πρέλιουμπ, γαμπρό του Τσάρου Στέφανου Δουσάν στην κόρη του Ειρήνη.

1350

Ο αυτοκράτορας Ιωάννης Κατακουζηνός ερχόμενος από την Βέροια πολιόρκησε τα Σέρβια, αλλά δεν μπόρεσε να την ανακαταλάβει. Σε αυτόν οφείλουμε το εγκώμιο των Σερβίων και την περιγραφή της τριπλής οχυρωμένης πόλης την οποία χαρακτηρίζει “ουχί μικρά”.

1356 – 1358

Η περιοχή μας περιέρχεται σε βυζαντινη επικράτεια υπό τον Νικηφόρο Β’ της Αίνον.

1358 – 1371

Η περιοχή μας περιέρχεται σε σερβοβυζαντινή επικράτεια υπό τον Συμεών Ουρός – Παλαιολόγου (ετεροθαλής αδερφός του Στέφανου Δουσάν). Έδρα τα Τρίκαλα.

1386 – 1387

Πρώτη εισβολή των Οθωμανών Τούρκων που έφθασαν ως τη Λάρισα με επικεφαλής τους πασάδες Χαϊρεντίν και Εβρενός.

1404

Αποχώρηση των Οθωμανών Τούρκων από την περιοχή.

1423

Τρίτη εισβολή των Οθωμανών Τούρκων στη Θεσσαλία με αρχηγό τον Τουραχάν Μπέη.

1480

Τα Σέρβια είναι πρωτεύουσα Βιλαετίου Σερβίων ως τουλάχιστον το 1613.

1500

Ο Εμμανουήλ Γεωργίλας γράφει τον “θρήνο της Κωνσταντινούπολης” και προτρέπει τους Δυτικούς ηγέτες υπό τον Πάπα να διεξάγουν σταυροφορία απελευθέρωσης των Βαλκανίων μεταξύ των έτοιμων να δεχθούν την σταυροφορία αναφέρονται τα Σέρβια και άλλες τρεις πόλεις.

1480 – 1613

Η πόλη των Σερβίων αναπτύσσεται οικονομικά και δημογραφικά σύμφωνα με τα αρχεία Τ.Τ. Την περίοδο 1543 – 1613 η πόλη έχει σταθερά πάνω από 1100 νοικοκυριά, χριστιανικά κατά 80-90% και μουσουλμανικά τα υπόλοιπα και λίγα εβραϊκά.

16ος αιώνας

Η Οθωμανική διοίκηση (Πύλη) διορίζει δικαστές σε σημαντικές πόλεις γνωστούς Οθωμανούς ποιητές και φιλοσόφους. Στα Σέρβια γνωρίζουμε τους εξής:

1. Λίγο μετά το 1500 τον Ομρί Ομρέβη

2. Ως το 1550 τον Γκουρακί

3. Μετά το 1550 τον Ασίκ Τσελεμπή, διασημότερο όλων, ο οποίος το 1556 έγραψε στα Σέρβια το έργο “Divani”.

4. Τον αποβιώσαντα το 1594 στα Σέρβια Ντέλη Τσελεμπή

1550

Στην Επαρχία Σερβίων υπάρχουν ομάδες κλεφτών με έντονη παρουσία. Για αυτό εδώ ιδρύεται ένα από τα πρώτα 11 αρματολίκια του ελλαδικού χώρου.

1661 – 1668

Ο Ελβιγιά Τσελεμπή μας περιγράφει την πόλη των Σερβίων και αναφέρει ότι το Βυζαντινό Κάστρο των Σερβίων έχει σχεδόν εγκαταλειφθεί, κατοικούν σε αυτό μόνο 100 κάτοικοι σε φτωχική κατάσταση. Πλέον υπάρχει η νέα πόλη στην πεδιάδα που ξεκινά το 1480 – 1500 με λίγους μουσουλμάνους και ήδη το 1528 την πρώτη χριστιανική συνοικία της Αγίας Κυριακή. Σε διάρκεια 130 χρόνων (1530 – 1660) οι συνοικίες του βυζαντινού κάστρου “γλίστρησαν” προς τη νέα πόλη στα πεδινά.

1640 – 1700

Ο μεγάλος Σερβιώτης λόγιος και επίσκοπος Σερβίων Γεώργιος (Γρηγόριος Κονταρής), συγγραφέας της πρώτης ιστορίας των Αθηνών και Σχολάρχης του Φλαγγινιανού Γυμνασίου Βενετίας.

1700 – 1750

Πολλοί Σερβιώτες έμποροι αποδημούν κυρίως στην Αυστρο – Ουγγαρία, αλλά και στη Σερβία.

1745

Μεταφορά της έδρας της Επισκοπής Σερβίων στην Κοζάνη και ονομασία πλέον Επισκοπής Σερβίων και Κοζάνης. Τα αποδεικτικά έγγραφα της μεταφοράς, πατριαρχικό σιγγίλιο και σουλτανικό φιρμάνι, αν και αναφέρθηκαν δεν δημοσιοποιήθηκαν ποτέ.

1849

Επί περίπου 60 – 70 χρόνια έχει προκληθεί δημογραφική μεταβολή το 75% είναι μουσουλμάνοι και το 25% χριστιανοί. Όμως στο εμπόριο της πόλης τα ποσοστά είναι ακριβός αντίθετα 75% των χριστιανών και 25% των μουσουλμάνων.

1880 – 1881

Η διοικητική αρχή των Οθωμανών μεταφέρεται στα Σέρβια (από τη Λάρισα) και ιδρύεται το αυτόνομο Σαντζάκι (Νομός) Σερβίων που περιλαμβάνει τους μετέπειτα Νομούς Κοζάνης και Γρεβενών καθώς και την Επαρχία Ελασσόνας.

1912

Μετά τη Μάχη του Σαρανταπόρου και της Πόρτας Σερβίων, στις 10 Οκτωβρίου απελευθερώνονται τα Σέρβια. Οι Οθωμανοί Τούρκοι σκοτώνουν εν ψυχρών 117 Έλληνες στους κεντρικούς δρόμους των Σερβίων.

Απρίλιος του 1941

Βομβαρδισμός των Σερβίων από τη γερμανική αεροπορία.

Μάρτιος του 1943

Οι Ιταλοί πυρπολούν ολοκληρωτικά τα Σέρβια.

Ιούνιος του 1943

Οι Γερμανοί πυρπολούν εκ νέου τα Σέρβια.